به ناوی خوای گه وره ومیهره بان
باسی ئاينى حوله كه ياخود ( إسرائيل، يهودى ) ( إسرائيل وشه يه كى عبریه ئيسرا واتا : عبد , به نده ' ئيل واتا (الله)ه واتا به نده ى خودا (عبدالله)" ئہ م قه ومه ده ركه وتن له مه يدانى خواپه رستى له سه رده می بيخه مبه ر يعقوب) سه لا مى خوای لببيت ) وه ك خوا ى گه وره ده فه رموويت له سوره تى البقره ئايه تى (122)(يابَنَيِ إسْرائَيلَ اذْكُروا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِ فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ) واتا : ەفسیری ڕامان
{يابنى إسرائيل اذكروا نعمتي التى أنعمت عليكم} ئەی كوڕان ونەوەی یەعقووب! یادی ئەوگشت نیعمەت و بەخششانەم بكەنەوە ڕشتم بەسەرتاندا {وأنى فضلتكم على العالمين} و لە بیریشتان بێت كە: فەزڵ و رێزمدان بەسەر تەواوی خەڵكی جیهانی خۆتاندا) دواتر ده رچن له فه رمانی خوا ده بنه به نده ی (نا سوپاسکراوی) خودا دین ده گؤرن خراپہ ده نينه وه دواتر باسى ده كه ين له بيخه مبه ر ( د.خ ) پرسیار كرا باشترين خيزان كييه له وه لامدا فه رمووي : يوسف كورى يعقوب كورى إسحاق كورى إبراهيم س.خ ) له سه ربيت چونكه هه موو بيخه مبه ر بوون ' ' باسى ئہ وه ناكه ين چون كوره كانى يعقوب بيخه مبه ر يوسفيان فريدا نيو ببره كه ودوائر يوسف ( س. خ ) بوو به وه زيرى ميسر چونكه زور باسكراوه"دواى ئه وه ى يوسف دواى له يعقوبى باوكى كرد بيته ميسر ئه وكا ته ئہ وان له ( بيابانى سينا، نه قاش ) ده ژيان بويه بيخه مبه ر يعقوب جوو بو ميسر له گه ل كه 12كور بوون به بيخه مبه ر يوسفه وه ( س خ ) له سه ربيت هاته ئہ وكاته ى بيخه مبه ر يوسف(س . خ ) مابوو ريزيان هه بوو دواى مردنى ئہ و ريزه يان نه ما چونكه خه لكى ميسر وا بوون وه كه سى بيگانه سه ير ده كران◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆
دواى مردنى بيخه مبه ر يعقوب ) سه لا مى خوای لببيت ) به كوره كانى وت كى ئہ په رستن وتيان (خوداى تؤ خوداى هه موو بيخه مبه ر ان و شه ريكى بو دانانيين" دواى مردنى بيخه مبه ر يوسف ( س. خ ) له سه ربيت وتمان جووله که كان ئہ و ريزه وته قديره يان نه ما چونكه خه لكى ميسر وه ك بيگانه سه یر ده كران ويستم ئہ وه بليم ئہ وكاته ى بيخه مبه ر يوسف بوو به سه رؤك وه زير له سه ده مى هه كسوسيه كان دابوو نه وه ك فيرعه ون وه ک هه ندی له میژونوسان وه ئه لین هه روه ها له قورئانی بیروزدا ناوی سه روکه که یان به پاشا هینراوه (وقال الملک) له سه رده می فيرعه ونه کانیش (وقال فيرعون ) له ميژودا خه لکی میسر به بیگانه کانی فه رمانره ویان ئہ کرد بيان ئہ گوتن(پاشا) کہ سيكيش له خوياندا فه رمانره واياندكردبا بيان ده وت (فيرعه ون)ئہ مہ ش راستی قورئان ئہ سه لمينيت كه كه لامى خوايه كوره كانى بنى إسرائيل ئہ يان ويست خؤ نزيك بكه نه وه له ده سه لاتداران ئہ وكاته دينى خوا يان گوريبوو زور به يان بتيه يان ئہ پہ رستى دواى چه نده ها سال خواپه رستى دواى داگيركردنى ميسر له لا يه ن فيرعه ونه كان ده ستيانكرد به كوشتن وكردنيان به كؤيله له به ر ئہ وه ى ئہ وانيش ده سه لاتدار بوون له سه ر ده مى هه كسوسيه كان ◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆
دواى هاتنى فيرعه ونه كان بوون به ده سه لاتدار ده ستيانكرد به كوشتني بنى إسرائيل كردنيان به كويله شتي زياتر زور به يان بووبوونه بتبه رست و دواتر خوا ى گه وره بيخه مبه ر موساى(س.خ) له سه ربيت بو بنى ئيسرا ئيل نارده" كه فيرعه ون خه وونى ديبوو جوو بو لای که هینه کانی خه ونه که ی بؤ گيرانه وه ئه وانيش وتيان كه سيك ده ركه و ئ ده سه لاته كه ت له ناو ده با ئہ ويش خؤي به (خوا )ناساندبوو (نعوذ باللہ) دواى برياريدا هه رمنداليكى كور له وساله دابئ بکوژریت له و ساله دا موسا له دايكبوو وه ك خوا ى گه وره ده فه رموويت له سوره تى (القصص)لائايه تى ۷ ( خوا دایكی مووسای تێگەیاند چۆن مووسا لابدات: ئینجا خوا باسی بەشێك لەبەهرەكانی خۆی بەسەر موساوە دەكات: {وَأَوْحَينا إِلى أُمِ مُوسَى أَنْ أَرْضِعيهِ} ئێمە خستمانە دڵی دایكی موساوە كە شیری بدا {فإِذا خِفْت ِ عِلَيْهِ فأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ} جا كە لە (مووسا) ترست بوو - فیرعەون و سیخوڕەكانی پێی بزانن - بیخە ناو سندوقێكەوەو و بیهاوێژە ناو دەریای (نیل)ـەوە. (ئیبن عەباس) ئەڵێ: ماڵی دایكی موسا لەسەر دەریای (نیل)بوو. {وَلاَ تَخافِي وِلا تَحْزَنِي} وە نەبترسەو، نەغەمیشت بۆیببێ {إُنَّا رَادُّوه إِلَيْكِ} چونكە بەراستی ئێمە ئەیگێرینەوە لات و هەرخۆت ئەبیتە دایەنی {وَجاعِلوهُ مِنَ الْمُرْسَلينَ} لە ئاییندەشدا دەیكەین بەیەكێ لەپێغەمبەران ئەینێرین بۆلای ئەو سەركەشە.. دوا ى جوو بولا ی کؤشكى فيرعون دواى ئہ وه ى له لا يه ن خزمه تاره كانى فيرعه ون هينايه به رده م فيرعه ون فيرعه ون وتى بيکوژن به لا م يه كيك له ژنه كانى كه خاتون ئہ سيا كه وتى،'به نه يكوژین به بیکه بنه کوری خومان ببیته جیگره وه ت که سیش نازانیت دواتر هه رچ ؤوه لأى دايكى به ته واوى باسی ناكه ين"دواى ئہ وه ى موسا (س.خ) له سه ربيت هاته لا ى فيرعه ون كه ئہ وكاته (رامسيسى دووه م) حوكم رانى ده كرد وه ك خواى گە ورە لە سوره تى (القصص)له ئايه تى ۳٦) {فَلًَما جاءَهُم موسَى بآياتِنا بَيِّناتٍ} جا كاتێ موسا بەئایەت و بەڵگە روونەكانمانەوە هاتە لای فیرعەون و تاقمەكەی {قالوا مَا هَذا إلَّا سِحْرٌ مُفْتَرًى} لەباتی ئەوەی ملكەچ بن.. وتیان: ئەمكارە هەر جادوویەكی هەڵبەستراوە و، هیچ شتێكیتر نیە {وما سَمِعْنا بِهذا فِي آبائِنا الَأوَلِينَ} لە باوو باپیرە پێشینەكانیشمان شتیوامان نەبیستووە، واتە: یەك خواپەرستی ، ئێستا وا موسا داوای ئەكات هات له لاى فيرعه ون وتى من بيخه مبه رم بو نه وه ى ئيسرائيل خودا بپہ رستى شه ريكى بؤ دانه نيت ئہ ويش وتي:"1. تؤ بكوژي كه سيكت له ئيمه كوشتووه چونکە موسا بە ەە لە يه كؤكى له وان كوشتبوو. 2 تو نمه ك به حه رامى ئيمه به خيومان كردي چونکە ئە وكاته ى موسا گە يشته كوشكى فيرعه ون خه رؤكبوو بيكوژ به لام ژنه كه ى فيرعه ون وتى مه يكوژ ن با بيكه نه مندالى خؤمان . ئيستا ش ده ليي بيخه مبه ر م به لگه ت چیه.◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆
دوای ئہ وه ى پيخه مبه ر موسا له گه ل هارون (س.خ) له سه ربيت هاته لا ى فيرعه ون بيفه رموو (من بيخه مبه رى خودام وه حى له لايه ن خواى داوات ليده كه م ری
ریگا به( نه وه ى ئيسرائيل بده ي له گه ل من بين ) وه ك راسمان كرد كه وتى تو يه كيكت له ئيمه كوشتووه ،ئيمه تومان به خيوكردووه بووي به نمك حه رام ، ئيستا ده ليي بيخه مبه ر م به لگه ت وه ك خوا ى گه وره ده فه رموويت (فالْقَى عَصاهُ فإِذا هِيَ ثُعْبانٌ مُبِين ) موسا (س.خ) داره كه ى فريده (ماريكى گه وره یان ئہ ژديها يه ك) ده ركه وت فيرعه ون روحى جوو وترسا دواي موسا ده ركه ى هه لگرتووه فيرعه ون وتى :به راستی موسا سيحريكى ئاوام نه ديوه وتى موسا باشه من ساحيره كانى خوم بانگ ئہ کہ م ئيمه ش ساعيرمان هه يه چونكه ئہ وسه رده مه سيحر زور بوو دواى فيرعه ون ساعيره كانى بانگ كرد "سا حيره كأن وتيان :ئيمه ده ستپيبكه ين يان تو وتى ئيوه ساحيره كان وتيان ئيمه ده ستپيده كه ين " ساعير كاتيك سحر ده كات پہ رده يه ك پيشانى خه لك ئہ ده وه ك له قورئاندا خوا ى گه وره ده فه رموويت : (فإذا هِيَ حَيةٌ تَسعَى) واتا : شتيك بوو ده جوولا نه وه ك ماربووبئ ئہ وكاته گوريس به كار ده هات "خواى گه وره ده فه رموويت : (وَاوحَینا إلی موسا أَْنْ ألقي عَصاك فإذا هِىَ تَلْقَفُ ما يأِ فِكون ) (فَوقَعَ الْحَق وبَطَلَ ما كانوا يَعَمَلون) واتا : موسا داره كه ت فريبده هه ر له به رجاوى ساعيره كان هه موويي قوتدان وه راستی سه ركه وت وه فيله كه يان پوچه لبووه دوا ى ساعيره كان زانيان كه ئہ مہ سيحر نيه يه كسه ر سوجده يان برد ووتيان: باوه رمان به خواى گه وره ي جهانيان هينا خوداى موسا و هارون "فيرعه ون وتى: ئہ وه چ مه كره ناوتانه وه ده تانه ويت خه لكى وه ده رنين ده بئ ده ست و فاچتان ببرمه وه ئہ وانيش وتيان :ئيمه هه موويان بؤ لاى خواى گه وره ده گه ريينه وه◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆
دواى ئہ وه ى موسا سه ركه وت به سه ر ساعيره كان وباوه رهينانيان به موسا فيرعه ون فه رمانيدا هه ر كه سيك باوه ر به موسا بهينئ بو كوژرئ خه ليكيكى زؤر باوه ريان به موسا هينا به تايبه ت نه وه ى ئيسرائيل چونكه هاتبوو ئہ وان رزگار بکه له فیزعه ون به لام هه رکاتیک ناخوشيه كيان به سه ر هاتبه ده يان هاتوو هاواريان ده كرد ده يانوت موسا داوا له خواكه ت بكه رزگا رمان بكات موساش(س.خ) ده يفه رموو :خوا ي گه وره له ناخوشيه تان لا ده با ئاده مبگرن ناخوشيه كانى وه ك بؤق ده چؤ نيو كشتو كاله كه يان شتى زياتر " موسا برياريده له شه ويك كه فيرعه ون ئاهه نگى ده گيرا برؤن بؤ فه له ستين هه ر له وشه وه دا هه موو شتيان كؤ كرده وه ته نانه ت له هه ندئ فه رموودا با س ده كات كه نه وه ى 12 براكه ى ئيسرائيل ده لين :ده بئ ته رمى بيخه مبه ر يوسف ( س. خ ) ببه ين له گه ل خؤ ما ن دواى ئہ وه ى زؤر ده برسن له شوينى قه بره كه ى ژينيكى پير ئه لئ :من شوینی قه بره که ی پرده زانم به مه رجئ موسا من ده بئ له به هه شت له گه ل تؤ دابم ئہ ويش دووعاى بؤ كرد له هه ند ئ فه رموده دا ده لئ له سه ر قه بره كه ي گؤمى ليبوو وشكيانكرد دواتر له قه بره كه ده ريان هينا به ريكه وتن له وشه وه دا "به فيرعونيان وت ئہ ويش به هه موو سوپاكه ى به ريكه وت بؤ له ناوبردنيان فيرعه ون له وه ده ترسا :نه وه ى ئيسرائيل كه قه وميك بوون يه ك بگرن له گه ل دوژمنیکی بيگانه وده سه لا ته كه ى له ناوببه ن هه روه ها سودي له نه وه ى ئيسرائيل ده بنى چونكه كرابوون به كويله "دواى ئہ وه ي موسا ( س.خ ) گه یشتن سه ر (ده رياى سور ) ته بوو تؤز ى سوپاى فيرعه ون ده ر كه وت ديسان نه وه ى ئيسرائيل وتيان موسا تؤ خه ريكه ئيمه به كوشتن بده ى ئہ وه سوپاى فيرعه ون ده ركه وت داوا له خوا كه ت موسا ( س.خ) وتى ئارام بگرن قه و مه که م خوای گه وره له گه ل مانه "دواتر خوا ى گه وره وه حى بؤ موسا نارد كه ده ره كه ت له ده رياكه ناوى خواى ليبنه موسا داره كه ى له ده رياكه دا وده رياكه بو به سئ به ش له ى چه پ و راستى ده رياكه وه ك شاخى ليهات وناوه راستی بوو به وشكانى پيي وتن برؤن موسا ونه وه ى ئيسرائيل پہ رينه وه فيرعه ون گه یشته سه ر ده رياكه وه ي ده زانى سيحره رؤيشت له گه ل سوپاكه ى له وكاته دا ده ريا كه وه ك خؤي ليهاته وه فيرعه ون وسوپاكه ى خنكان فيرعه ون پيش ئہ وه ى بخنكئ وتى باوه رم هينا به خواى موسا و هارون خواى گه وره ده فه رموويت : (أليَومَ نُنَجيك بِبدنِيكَ ) واتا : رزگار ئہ كه ين ته نيا جه سته كه ت بؤ ئہ وه ي ببيه پہ ند بؤ هه موو ئہ وكه سانه ى دواى تؤ كه ده لين خواين (نعوذ باللہ) ئيستا ش ته رمه كه ى له قه ره نسا يه ..◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆
دواى گه وره موسا ونه وه ی ئيسرائيل رزگار كرد له فيرعه ون له ده رياى سور به رينه وه كه گه یشتنه بیابانی سینا ديسان وتيان موسا چؤن له و بيابانه بژين نه ئاوى لييه نه خوراک ئيمه باوه ر مان به تؤكرد وتيان داوا له خوا كه ت بكه نعوذ بالله ده ليي خوا ى ئہ وان نيه موسا(س.خ) بپيي وتن:قه ومه كه م به سه بر وئارامگربن چؤن خواى گه وره ئيوه ى له فيرعه ون رزگار كرد داواى له خواى گه وره كرد خواى گه وره ش له وبيابانه كه حه وت به رده به داره كه ى حه وت كانى ئاو كه به شى هه موويانى ده كرد' هه روه ها گه زؤى بؤ ده ناردن بالنده يه كى بوناردن كه ده فرى گؤشتيان ده خوارد "رؤژيك كه به ميله تيكدا تيبه رين كه بتيان ده په رست وتيان موسا :خوزگه ئيمه ش بتيكمان هه با كه وه ك ئہ وان بيپه رستين موسا ش بيي وتن:ئہ ى كه چه ند جاهيلن هه رئہ و خوايه نه بوو كه ئيوه ي رزگار كرد له فيرعه ون هه رهه مان شتى جاهيلى كونتان له بيره " رؤژيك موسا به قه ومه كه ى وت: من ده رومه سه ر( كيوى تور) گفتوگؤ له خواى گه وره ده كه م وهارونى(س.خ) برام له جيات خؤم داده نيم هاتا ديمه وه " دواى ئہ وه ى موسا چووبؤ(كيوي تور)چل رؤژله وئ مايه وه وه ك باسده كريت له رؤژ ي چله هه م خواى گه وره وه ك ده فه رموويت : ( وَكَلَمَ الله مُوسى ) له ؤ رؤژ ہ م وسا کفتؤگؤى له گه ل خوای گه وره کرد هه ر له وؤژه (ته ورات ) دابه زيوه كه دواتر به ته فا صيل باسى ئه گه ين له ورؤژده موسا داواى له خواى گه وره كرد خوا بيبينى وه ك خوا ى گه وره ده فه رموويت :قال ربي ارني انظر إليك قال لن تراني ولكن انظر الى الجبل فإن استقر مكانه فسوف تراني. ...)واتا : وتى خوا يه ديگه مدا سه ير ت بكه م خواى گه وره فه ر مووى ناتوانی بم بینی به لام سه یری ئہ وشاغه بكه ئہ گه ر جوولا تؤ ده بينى دواتر موسا ساعيقه يه ك هات له هؤش خوى چوو وتى (قالَ سُبْحانَك تُبْتِ إِليْكَ وَأَنا أَولُ الْمؤمِنين) واتا : خوايه هه ر تؤ گه وره ی داواى ليخؤشبوونت ليده كه م وه من يه كه م باوه ردارتم "دواتر خوا ى گه وره پيي وت :تؤ پيخه مبه ر يكن منى له وحه وى (ته وراتت ) بؤ ده نيرين وه ك له هه ندى فه رموده دا ده لئ ئہ و له وحانه له به هه شه وه بؤ بيخه مبه ر موسا (س. خ) هاتووه..
◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆
دواى ئہ وه بيخه مبه رموسا (س.خ) له كيوى تور هاته خواره وه و كتيبى (ته ورات ) پيرؤز له لايه ت خواى گه وره بؤ دابه زى هاته وه لاى (نه وه ى ئيسرائيل) بينى (گويره كه يه ك) وه ك خواى گە وره ده فه رموويت ىه سوره تى الاعراف له ئايه تى ۱۵٠( رۆژەكە تەواو ئەكەم و دێمەوە؟!' و فەرمانی پەروەردگارتان دێ {وَأَلْقى الَألواح} و لە خەفەت و دڵ پەرێشانی خۆیشییدا (لەوح) وتەتەڵەكانی هاویشت وخستیی! {وَأَخَذَ بِرَأْسِ أَخِيهِ يجره إليه} قژی سەری (هاروون)ی برای گرت و بەرەو لای خۆی كێشای، وەكو هەر مرۆڤێك لە كەس وكاری خۆی تووڕە ئەبێ، لەكاتی كردنی هەر كارێكی ئاوادا {قالَ ابْنَ أُمَّ} هارون وتی: ئەی دایك براكەم ! دیارە كە (موسا)و (هاروون) برای باوك و دایكیی یەكن، بەڵام كەبەو ناوەوە بانگی ئەكات، بۆسەرنج راكێشانیی و، بزواندنی هەست و نەستی برایەتیەتی، بۆیە ئەو وشەیە بەكارهێناو گوتی: دایك براكەم {إِنَ الْقَومَ اسْتَضْعَفونى} بێگومان ئەوهۆزە گوێرەكە پەرستە زۆریان لێ سەندم و، بێ دەسەڵات و لاوازیانكردم {وَكادوا يَقْتَلونَني} و ئەوەندەیش ململانێم لەگەڵ كردن وەختبوو بشمكوژن {فَلا تُشْمِتْ بُِيَ الَأعداَء} دەسا تۆیش كارێ مەكە دڵی دوژمنانم پێخۆشكەیت {وَلا تَجْعَلنِي مَعَ الْقَومِ الظَّالِمِينِ} منیش لەگەڵ خەڵكە گوێرەكە پەرست و ستەمكارەكە له زير ئہ پہ رستن زؤر توره بوو چوو بؤلاى هارونى براي (س.خ) "پرچی هارونی راکیشاو پیی وت :من پیم نه گونی ئاگات له نه وه ی ئيسرائیل بیت هاتا دیمه وه ئہ ويش پيي وت : براكه م من نه مويست شه ر دروست بيت له نيوانيان دروست بيئ خوین بریژێ دواتر خواى گە ورە ده فه رموويت هه ر له سوره ته ى الاعراف ئا يه تى ۱۵۱( {قال َرَبِ اغْفِرلي وَلأَخِي} كەبۆ مووسا دەركەوت' دەسەڵاتی هارونی تێدا نەبووە، وتی: پەروەردگارم! لە خۆم و لە براكەم خۆش ببە {وَأَدْخِلُنا فِي رَحْمَتُك} و بەر بەزەیی خۆتمان بخە {وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ} وهەر ئەتۆش لە هەمووخەڵكانی میهرەبان، بەمیهرەبان تری) دواارموسا چوو لای نه وه ی ئيسرائیل پیی وتن :نه وه ي ئيسرائيل خواى گه وره چه نده ها موعجیزه یپیشاندات ئيستاش گويره كه ئہ پہ رستن ئہ وانيش وتيان :هه موو خه تاى سامري بوو "موسا ش بريارى دا بته كه بشكيندريت وسامريش هه تا ماوه كه س نه چیته په نای هه تا ئے وکاته ی مرد به زه لیلی " دواتر خوای گه وره کیوی نوری ده رهینا له سه ر سه ریانی دانا وموسا به نه وه ی ئيسرائیل وت :خوای که وره روز توره به لیتان ته وبه بکه ن که کؤتا جارتان بیت ئہ وانیش وتيان :خوای گه وره لیمان خؤشبه ته وبه ئہ کہ ين پيمان بيت دواتر خواى گه وره کیوی توری خسته وه شوینی خؤى "پاش ماوه به ك موسا داواى ليكردن بچنه فه له ستین و به س خؤكؤ كه ينه بروین جه ک هه لگرین سه رده كه وين ' ئہ وانيش وتيان زؤر بى شه رمنانه وتيان ئيمه نه يان قه وميكى گه وره ن ئيمه ناچينه ناوى تا ئہ وان چؤلی ئہ کہ ن تؤ وخواكه ت شه ريان له گه ل بکه ن '' پيخه مبه رموسا(س.خ) وتى :ده بى هه ته چل سالی تر له وبیابانه نه بن دواتر پیش چل ساله که بیخه مبه ر موسا وهارون (س.خ) کؤچی دواييان كرد و نه وه ى ئيسرائيل له وبیابانه توشى چه نده ها َنه خوشی هاتن ..
◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆
دواى ئہ وه بيخه مبه رموسا (س.خ) له كيوى تور هاته خواره وه و كتيبى (ته ورات ) پيرؤز له لايه ت خواى گه وره بؤ دابه زى هاته وه لاى (نه وه ى ئيسرائيل) بينى (گويره كه يه ك) وه ك خواى گە وره ده فه رموويت ىه سوره تى الاعراف له ئايه تى ۱۵٠( رۆژەكە تەواو ئەكەم و دێمەوە؟!' و فەرمانی پەروەردگارتان دێ {وَأَلْقى الَألواح} و لە خەفەت و دڵ پەرێشانی خۆیشییدا (لەوح) وتەتەڵەكانی هاویشت وخستیی! {وَأَخَذَ بِرَأْسِ أَخِيهِ يجره إليه} قژی سەری (هاروون)ی برای گرت و بەرەو لای خۆی كێشای، وەكو هەر مرۆڤێك لە كەس وكاری خۆی تووڕە ئەبێ، لەكاتی كردنی هەر كارێكی ئاوادا {قالَ ابْنَ أُمَّ} هارون وتی: ئەی دایك براكەم ! دیارە كە (موسا)و (هاروون) برای باوك و دایكیی یەكن، بەڵام كەبەو ناوەوە بانگی ئەكات، بۆسەرنج راكێشانیی و، بزواندنی هەست و نەستی برایەتیەتی، بۆیە ئەو وشەیە بەكارهێناو گوتی: دایك براكەم {إِنَ الْقَومَ اسْتَضْعَفونى} بێگومان ئەوهۆزە گوێرەكە پەرستە زۆریان لێ سەندم و، بێ دەسەڵات و لاوازیانكردم {وَكادوا يَقْتَلونَني} و ئەوەندەیش ململانێم لەگەڵ كردن وەختبوو بشمكوژن {فَلا تُشْمِتْ بُِيَ الَأعداَء} دەسا تۆیش كارێ مەكە دڵی دوژمنانم پێخۆشكەیت {وَلا تَجْعَلنِي مَعَ الْقَومِ الظَّالِمِينِ} منیش لەگەڵ خەڵكە گوێرەكە پەرست و ستەمكارەكە له زير ئہ پہ رستن زؤر توره بوو چوو بؤلاى هارونى براي (س.خ) "پرچی هارونی راکیشاو پیی وت :من پیم نه گونی ئاگات له نه وه ی ئيسرائیل بیت هاتا دیمه وه ئہ ويش پيي وت : براكه م من نه مويست شه ر دروست بيت له نيوانيان دروست بيئ خوین بریژێ دواتر خواى گە ورە ده فه رموويت هه ر له سوره ته ى الاعراف ئا يه تى ۱۵۱( {قال َرَبِ اغْفِرلي وَلأَخِي} كەبۆ مووسا دەركەوت' دەسەڵاتی هارونی تێدا نەبووە، وتی: پەروەردگارم! لە خۆم و لە براكەم خۆش ببە {وَأَدْخِلُنا فِي رَحْمَتُك} و بەر بەزەیی خۆتمان بخە {وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ} وهەر ئەتۆش لە هەمووخەڵكانی میهرەبان، بەمیهرەبان تری) دواارموسا چوو لای نه وه ی ئيسرائیل پیی وتن :نه وه ي ئيسرائيل خواى گه وره چه نده ها موعجیزه یپیشاندات ئيستاش گويره كه ئہ پہ رستن ئہ وانيش وتيان :هه موو خه تاى سامري بوو "موسا ش بريارى دا بته كه بشكيندريت وسامريش هه تا ماوه كه س نه چیته په نای هه تا ئے وکاته ی مرد به زه لیلی " دواتر خوای گه وره کیوی نوری ده رهینا له سه ر سه ریانی دانا وموسا به نه وه ی ئيسرائیل وت :خوای که وره روز توره به لیتان ته وبه بکه ن که کؤتا جارتان بیت ئہ وانیش وتيان :خوای گه وره لیمان خؤشبه ته وبه ئہ کہ ين پيمان بيت دواتر خواى گه وره کیوی توری خسته وه شوینی خؤى "پاش ماوه به ك موسا داواى ليكردن بچنه فه له ستین و به س خؤكؤ كه ينه بروین جه ک هه لگرین سه رده كه وين ' ئہ وانيش وتيان زؤر بى شه رمنانه وتيان ئيمه نه يان قه وميكى گه وره ن ئيمه ناچينه ناوى تا ئہ وان چؤلی ئہ کہ ن تؤ وخواكه ت شه ريان له گه ل بکه ن '' پيخه مبه رموسا(س.خ) وتى :ده بى هه ته چل سالی تر له وبیابانه نه بن دواتر پیش چل ساله که بیخه مبه ر موسا وهارون (س.خ) کؤچی دواييان كرد و نه وه ى ئيسرائيل له وبیابانه توشى چه نده ها َنه خوشی هاتن ..
◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◇◇◇◆◆◆◆◆◆◆
دواى كوچى دواى پيخه مبه ر( موسا )(س.خ) له سه ربيت موسا پيش مردنى جیگره وه یه کی .دانا كه ئہ ويش بيخه مبه ر (يوشه عى كورى نون) ( س.خ(دواى پہ يدابوونى نه وه ى تازه ى ئيسرائيل يوشه عى كورى نون برياريدا جيهاد بكه ن وهيرشيان كرده سه ر فه له ستینيان داگير كرد" دواى دوای خاکه که ی به سه ر هه ر(12) تیره که ی ئيسرائیل دابه شکرد ماوه يه ك ديسان نه وه ى ئيسرائيل ده ستيان كردووه به بت په رستى وگورین و ده ستکاری کردنی ته ورات وگورینیان کاری خراپ ئہ وكاته به و حوكم رانيان ده وت (عهد القضات، ( سه رده می دادوه ره كان، سه مؤئيليه كان )حوکمیان چوار سه ده بوو تا ئہ وكاته ى گه نجاكانى تازه ى فه له ستین توانيان فه له ستین داگیر بکه نه وه نه وه ی ئيسرائیل چوونه وه بیابانی سینا" دوای ماوه یه ک که نایده توانی له وئ بژ ین زانیات هه له یان کردووه ده چونه لای پيچه مبه ر يكيان دوای داگیرکردنه وه ی فه له ستینیان ده کرد ئہ ويش پيي ده وتن : ئہ وكاته ى كه پيوست بوو شه رتان نه ده كرد ئہ وانیش ده يانوت به مال مناله وه جيهاد له پيناو خوا ده كه ين ئيمه وه ده رنراوين له والاتى خؤمان كاتيكيش داوايان كرد جيهاد بكه ين ته نها كاتيكيش داوايان كرد جيهاد بكه ين ته نها هه نديكيان مانه وه وه خواى گه وره زانا یه ده رباره ی شته مكاران خوای گه وره وه ک خوای گه وره ده فه رموويت له ئايه تى 246 سوره تى البقره : (ألَمْ تَرا إلَى المَلاءِِ
مِنْ بَنيِ إِسْرائِيل مِنْ بِعْدِ موسا إِذْ قالوا لِنبيٍ مِنهُُمْ ابْعَثْ لَنا مَلكاً نُقاتِلْ فِي سَبيلِ الله قال َهَلْ عََسَيْتُم عَليْكمْ الْقِتال الا تقاتلوا قالوا وَما لَنا أَلاَّ نُقاتِلَ في سَبيل الله وَقدْ أُخرِجنا مُن دِيارِنا وأَبنائِنا فَلما كُتِبَ عِليهِم تَولوا إِلا قَلِيلاً مِنْهُمْ وَالله عَلِيمٌ باِلظالِمِينَ ) واتا: ئایا نەتبیستووە و نەتڕوانیوەتە بەسەرهاتی دەستەیەک لە گەورە پیاوانی نەوەی ئیسرائیل لە دوای موسا لەکاتێکدا بە پێغەمبەرەکەی خۆیانیان وت: پاشایەک، سەرکردەیەکمان بۆ دیاری بکە و بینێرە تا لە پێناوی خوادا بجەنگین، پێغەمبەرەکە وتی: باشە؛ ئەی ئەگەر جەنگتان لەسەر بڕیاردراو خەریک بوو یەخەتان بگرێت و پەشیمان بوونەوە و نەجەنگان؟ (لە وەڵامدا) وتیان: چیمانە کە لە پێناوی خوادا نەجەنگین، لە کاتێکیشدا ئەوەتە دەربەدەرکراوین و لە ماڵ و منداڵ و وڵاتمان بووین، کەچی کاتێک جەنگیان لەسەر بڕیاردا، تەنها کەمێکیان نەبێت ئەوانی تر هەموویان پشتیان هەڵکردو پەشیمان بوونەوە، خوایش زاناو بەئاگایە بە ستەمکاران. دواتر له سه رده می پاشايه تى شالول (طالوت ) دواى ئہ وه ى سوپاىكوكرده وه طالوت به سوپاكه ى وت : هه ركه سيك له وروباره ئاو بخواته وه ئہ وه له ئيمه نييه به لام كه ميكيان لييان خوارده وه دواى گه یشتنیان به سوپای ( جالوت ) که دوژمنیان بوو زوربه یان وتیان ئيمه به و سوپايه نه وريين رويشتن كه ميكيان مانه وه له پيناوى خوا شه ربكه ن كه مه ينه كه توانيان سوپاى جالووت تيكبشكين و داود (س.خ) جالووتى كوشت كه كه س له و سه رده مه نه ده وره روبه روى ببيته وه كه شمشيره كى دريژی پیبوو له دووره وه ده یهاوشت وه ک خوای گه وره ده فه رموويت له سوڕە تی البقرة ئایە تی ۲٤۹ : ( مِنْ فِئَةٍ قَلِيلةٍ غَلبَتْ فِئةً كَثيره بإِذن اللهِ وَاللهُ مَعَ الصآبِريِنْ..) واتا:فَلَما فَصَل َطالُوتُ بالجْنُودِ} جا كە تالووت لەشكرەكەی لە شاری (بیت المقدس) بردە دەرێ {قالَ إِنَ اللََهَ مُبتَليكُم بِنَهْرٍ} پێیگوتن: بێگومان خوای گەورە دەیەوێ بە جۆبارێك تاقیتان بكاتەوە {فَمَنْ شَرِبَ مِنهُ فَليسَ مِني} ئەوسا هەركەسێك لێی بخواتەوە لە من نیە و بە كەڵك نایەت لەم سوپایەدا بێت، ئەو جۆبارو چەمەش كەوتبووە نێوان (ئەردەن)ء (فەلەستین)ـەوەو پێیدەڵێن: جۆباری (شەریعە) {وَمَنْ لَم يَطْعُمهُ فإنه مِني} وهەركەسیش هیچی لێنەخواتەوە سەر بە منە و به كەڵكی سەربازیی دێت {إلاَّ مَنِ اغْتَرفَ غُرفةً بِيدهِ} مەگەر كەسێك هەربە لامشت لێی هەڵگۆزێ ولێی بخواتەوە، ئەوە قەیناكات {فَشِربوا مِنهُ إلاَّ قَليلًا مِنْهُم} ئینجا لە گەڵ ئەو روونكردنەوەیەدا هەموو لێیان خواردەوە كەمێكیان نەبێت {فَلما جاوَزهُ هوَ وَالذيِنَ آمَنوا مَعهُ} ئینجا كە تالووت وئەوانەی باوەڕیان لەگەڵیا هێنابووو لە چەمەكە پەڕینەوەو، لەتاقیكردنەوەكە دەرچوون (كەژمارەیان (313) كەسبوو، بەئەندازەی یارانی بەدەر) {قالوا لاَ طاقَةَ لَنا الْيَومَ بِجالوتَ وَجُنُودِهِ} وتیان: ئەمڕۆ لەبەر زۆری ئەوانەو كەمی ئێمە، له وزەو تواناماندا نیە بەرامبەر بە جالووت و لەشكرەكەی بوەستین و بجەنگێین {قالَ الَّذينَ يَظُنونَ أَنَهُمْ مُلاقوا اللَّهِ} ئەوانەیان یەقینیان بوو بە دیداری خوا دەگەن گوتیان: {كَمْ مُن فِئةً قَليلةٍ غَلبَتْ فِئةً كَثِيرةً بإذْنِ اللهِ} گەلێ جار بەفەرمانی خوا كۆمەڵێكی كەم بەسەر كۆمەڵێكی زۆردا سەركەوتوون، واتە: زاڵبوون وسەركەوتن بەژمارەی زۆر و كەم نیە، بەڵكو هەر بەئیرادە و فەرمانی خوایە {واللُه مَعَ الصَّابِرينْ} خوا هەمیشە لە گەڵ دەستەی به ئارام و خۆڕاگرانە، هەردەم پشتگیرییانە.سه رکه وتن و بیخه مبه ر داود(س.خ) جالووتى كوشت بيخه مبه ر (داود) (س.خ) له سه ربيت بوو به پاشاى ئيسرائيل توانى چل سال حوكميكى دادوه رانه بكات حوكم به( زه بوور) بكات كه ئہ ويش كتيبى پيرؤز بوو ته واكه رى (ئينجيل) بوو دواى کؤچی دواى پيخه رداوود (س.خ) له سه ربيت كوره كه ى سوله يمه كان که ئہ ويش بيخه مبه ر خوا بوو (س.خ) بوو به شای ئيسرائیل که ئيسرائيل داواى گيرانه وه ى ئہ و حوكمرانه ده كه ن كه سوله يمان (س.خ) ومانى زؤريك له ئاژه لا نی ده زانى كه هيكه له ك (مزگه وت ) كه به (هه يكه لى سوله يمان) ناسرابوو به لام حوكمى كه بوو كه ده لين( 12) سال حوكم رانى كردووه بايته حتى كرده ئورشه ليم دواى کؤچی دواى پيخه مبه ر ( سوله یمان ) ديسان ده ستیانکرد به بتپه رستی وگورینی ته وراتت و چه نده ها پيخه مبه ریان بؤهات بؤئاگادارکردنه وه یان به لام ز ؤ ربه ى پيخه مبه ر ه كانيان شه هيدكردووه له فه رمووده كانى بيخه مبه ر (صلى الله عليه وسلم) داهاتوو له ناو مزگه وتی قودس پہ نجا بؤ شه ست بيخه مبه ر يان ريزكردووه سه ريان بريوون و شه هيديان كردوون هه تا خه ريكبوو پيخه مبه ر(عيسا) (س.خ) شه هید بکه ن و خودای گه وره هه لیکیشا ئاسمان پاش ئہ و فه ساده ى كرديان خوداى گه وره فیزعه ونه کانی نارد بؤيان له سه رده می (نه بوو خوضر) فه له ستینیان داگيركردوو زور جووله ى کوشتن و كردنى به كويله ناردنى بؤ بابل له عيراق دواتر دواى كؤرش پاشاى فارسه كان فه له ستينيان داگیر کردوو جووله که ی ناردنياوه فه له ستین جووله ده لين ئہ وكاته كتيبى ته ورات ده ستكاره به نوسينه وه ى كه دواتر باسى ده كه ين وه ك خواى گه وره ده فه رموويت : وکتبنا علی بني ئيسرائيل (وقضينا إلى بني إسرائيل في الكتاب لتُفسِدُنَ في الَأرضِ مَرَتين ) واتا : نوسيومان له سه ر ئيسرائيل ده توانى فه ساده ت بنينه وه دووجار جاركيان له سه رده می (نه بو خضر ) وه ئيستاش دووه م جاريانه حوكم ده كه ن كؤتا جاريانه ئيستاش جووله که ده لين: ئہ وم مزگه و ته ی قودس هي جووله كه يه كه نه وه ك موسولمانان چونكه له سه ر هيكه ى سوله يمان دروستكراووه ئيستا بن مزگه وتى قودس هه لده كه نن و تا ئيستاش هيچيان ده سنه كه تووه زؤر له ئيمامى مزگه وتى قودس ده لين : بنى مزگه وته كه خه ريكه دا ده ته پى و وه دلنيا شين ده روخيت چونكه بيخه مبه ر (د.خ) ده فه رموويت : كاتيك قودس دروست ده كريته وہ مدینه ی من ده روخیت که ئہ مہ ش كه ئہ مه ش نيشانه يه كى رؤژى دواي يه.
◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆◆
له سالى 1897 له بازل جووله که كوبوونه وه به سه ركردا يه تى سه روكى جووله که ( ( تيودؤر هيرتسل ) بريارياندا چؤن بتوانن ده ست به سه ر جيهاندابگرن و به سئ شت "يه كه م : ده بئ زؤربه ى راگه ياندن له جيهان سه ر به ئيسرائيل بئ سه ر كه وتووبوون چونكه زوربه ى راگه ياندنه کان يان سه رؤكه كانيان سه ر به جووله که ن وه ك (رؤيته رز ئہ شؤرپريس ...)دووه م : ده بئ پاره به كاربيين بؤ هه مووشتيك زؤرترين سه رمايادار جووله كه ن كه پله ى يه كه ميان گرتووه بانكى نيوده وله تى % 95 سه ر به جووله که يه " سييه م : دروستكردنى ده وله تى بچوك له فه له ستین داگیر بکه نه وه له سالى 1948 دا به سه ركردا يه تى به ريتانيا " له هه سئ خال سه ر كه وتوو بن له سالى 1950 سه ر ؤكى كه شتيوانيانى ئہ مريكا (ولیام کایکه ر ) له كتيبى ( أحجار على ركعة الشترنج ) وتى به پيي ئہ و زانيارانه ى لامانه جووله كه نيازى وايه جه نگى جيهانى سييه م له نيوان موسولمانان و مه سيحيان هه لگيرسينئ دواتر ئہ وان بين سلوع بكه ن له نيوانيان دواتر ئہ وان ده ست به ته واوى جيهاندابگرن به رپرسبوو ن له هه لگيرسانى هه ردوو جه نگى جيهانيان دواى چه ند رؤژيك ئہ وكه سه كوژرا نه زانرا کئ کوشتويه ى" وه هه رئہ وانن ده جال دینن وادایانناوه سئ جه نگ رووبدات و له کؤتایدا ئہ وان سه ربكه ون...
خارج الموضوع تحويل الاكوادإخفاء الابتساماتإخفاء